Şakayık(Bojur,Peony)

Şakayık ( Peony )

Şakayık çiçeği çok yıllık, gövdesi otsu veya odunsu olup yazın yeşil çalı formundadır. Yapraklar bileşik tüysü yaprak görünümünde ve yapraklar 15 - 25 cm uzunluğundadır. Otsu,Ağaç ve ikisini hibriti olan çalı şeklinde olan çeşitleri vardır.. Doğal formdakilerin çiçekleri yalınkat, kültür formlarınki katmerlidir. Çiçekler Mayıs ila Haziran arasında çiçeklenir. Çiçek rengi mavi hariç her renkte olabilir.

Şakayık üretimi  tohum ve kalem aşı ile yaılmaktadır. Tohumla üretim yalınkat çeşitlerde kullanılır.

Ancak tohumla üretimde bitkinin gelişimi yavaştır ve beş yıl sonra çiçek açarlar. 
Tohumlar olgunlaştıktan sonra toplanır ve ertesi ilkbahara kadar katlamaya bırakılmalıdır. Katlama denilen işlem bitki tohumları toplanıp, buzdolabında ilkbahara kadar bekletilmesi işlemidir.İlkbaharda soğuk yastıklara ekilir. Diğer bir yöntem ise toplanan tohumlar hemen soğuk yastıklara veya saksılara ekilirler. Tohumlar eğer birkaç yıllık ise ekimden önce birkaç gün suda bekletilerek sert kabukları yumuşatılır. Ekimden sonra ilk yıl kök görülür, ikinci yıl sürgün gelişimi görülür. Aşı ile de üretim yapılmaktadır. Aşı ile üretim hibrit çeşitlerde kullanılır. Aşılar Ağustos Ekim- Mart arasında yapılmaktadır. 

Aşı yöntemi olarak kakma aşı uygulanır.Rizom ile dikim yapacaksanız 2 bitki arasında en az 1 metre boşluk olmalı ve yaklaşık 10 cm derinliğe gömülmelidir.Açtığınız yarım metrelik çukura yanmış hayvan gübresi yayar , üstüne biraz daha toprak koyarak bitkinin kökünü yerleştirmelisiniz.Yani ektiğiniz kök direkt gübre ile temes etmemeli, bitki kök geliştirdikçe bu bitkiden besin temin etmelidir. 

 Şakayık bitkisini güneşli cephelere dikilmelisiniz.Toprak olarak nemli,humuslu geçirgen topraklardan hoşlanır.

Bitki dikim yapılırken 10 cm derine ekilmeli ve 1 metre kadar yakınına başka bitkiler ekmemelisiniz.Bitkinin gelişimi için önemlidir.Şakayık bitkisinin kökleri yaklaşık 1 metrelik alana yayılır, pek çok ağ şeklinde ipliksi kök üretir etrafından besin toplamaya çalışır.Bu nedenle yakındaki bitkilerin beslenmesi ya da şakayığınızın beslenmesi zayıflar.

Mayıs-Haziran aylarında çiçeklenir.

Sonbaharda çiçeklenme dönemi geçtikten sonra ağaç veya çalı şakayıklara Kasım-Aralık aylarında budama yapılmalıdır.Budama yapılırken bitkinin üstünde en az 3-4 göz bırakılmalı ve kesilen kısımlar mum ya da macunla kapatılmalıdır.Kesilen uçlardan bitkiniz hastalanabilir.Erken yapılan budamalar bitkinin çiçek açmamasına sebep olabilir.

-Eğer yapı marketlerden yumru  halinde aldıysanız ilk yıl genellikle çiçeklenme görülmeyebilir.

Resimde görülen yumrunun beyaz-pembe kısımları yukarı gelecek şekilde ekilmelidir.

Çiçeklenme dönemi bitiminde tohum oluşturmasına izin vermemelisiniz.Bitkiyi yorar, güçsüz bırakır.

En önemlisi kış mevsiminin soğuk geçmesi gerekir.Bitki üşümezse çiçeklenme azalır.Kar yağmayan bölgelerde özellikle Amerika da yetiştiriciler üzerlerine buz koyarlar ki baharda bitki çiçeklensin.

Bahçe bitkisidir.Saksılarda gelişimi iyi değildir.Ama benim gibi şakayık yetiştirmede inatçı kişiler, çok geniş ve büyük saksılarda yetiştirebilir.

Bitkinizi yer yıl sonbaharda budamayla beraber besin olarak desteklemelisiniz.Eğer yanmış hayvan gübresi temin edemiyorsanız yerine yavaş salınımlı 4-10-12 gibi yani azot miktarı düşük fakat fosfor ve potasyumdan yüksek gübreler veya besinler kullanabilirsiniz.

Yıllar geçtikçe yaşlanan bitki nerdeyse hiç bakım istemez ve çiçeklerinin sayısı ve büyüklüğü artar.

Nerede ekili olursa olsun bitkinizin yerini değiştirmeyin.Şakayıkların en önemli hastalığı botirisizdir.Bir çeşit mantardır.Bu durumda ilaçlamadan başka çareniz yok.