Afrika menekşesi üretimi

Menekşe Üretimi

Resim Hümeyra Şahin in menekşerlerine aittir.

Menekşeler genel olarak yapraktan oldukça kolay üretilir.Yapraktan çoğaltma yoluyla üretilen bitki ana bitkinin aynısı olmakla beraber bazı menekşeler Chimera (kimera) olarak da tabir edilen çok renkli, şeritli çilli ,çift renkli menekşe türlerinde bu durum gerçekleşmeyecektir.Chimeralarda yapraktan alınan çelikler ile ana bitkinin aynısı yavrular üretilemez.Düz veya tek renk çiçekler elde edilir.Şimdi hep birlikte chimera menekşeler harici diğer menekşelerin üretimi nasıl yapılır kısaca göz atalım.

Chimera menekşeye bir örnek

diğer bir chimera menekşe

Menekşe yapraktan üretmek için yöntemler 

Başarı için en önemli kural çok sağlıklı, olgun (ama eski değil) yaprakları kullanmaktır. Çok olgunlaşmış yapraklar, üretimden  ilk ay içerisinde çürümeye daha da elverişlidir. Ve yalnızca kuvvetli- taze yapraklar iyi sonuçlar verir. Ana bitki alacalı yapraklıysa (beyaz ve pembe-yeşil), çoğunlukla yeşil olan yaprakları seçin.

 Yaprağın kesilen tabanında küçük bitkiler üretmeye başlayacaktır. Oluşan yavruların büyümesi ve kendini toparlaması  bir ay kadar sürer. Yaprak yaşlıysa, alacalı veya stresli ise, daha uzun sürebilir.

Çoğu bitkide olduğu gibi menekşelerin yaralanması mesela üretim için alınan yaprak gibi durumlar çiçeğin hayatta kalmasını tetikler.Yani aldığınız yaprak ölmekten ziyade yaşayıp çoğalmak ister.

Suda köklendirme;

Menekşe  üretmetimi için geleneksel yollardan biri  kök büyümesi başlayana kadar  suya koymaktır. Kök gelişimi tamamlandıktan sonra , saksıyon karışımını karışıma taşımak akıllıca olur. Bununla birlikte, bazı yetiştiriciler, bitkiyi suda bırakrak da yetiştirmeye devam edebilmektedir.  Bu yöntemi kullanırken , sağlıklı bir yaprak seçin ve bitkiden çıkarın. Çürümeye neden olabileceğinden yaprağın üst kısmını kesin ve keserken temiz aletler kullanın.

Kökün yaprağa ulaştığı yerden yaklaşık 3 cm, yaprak sapının alt kısmından 45 derece açılı bir kesim yapın. Bunu, yaprağın tüylü yüzeyi ile aynı yönde yapmak en iyisidir. Bu şekilde yaptığınızda, oluşacak  fidelerin yaprakların önünde büyümesi sağlanır; yaprak geriye yaslanır ve böylece yaprağın üstü ışığı kullanmaya ve enerji üretmeye devam edebilir. Bu şekilde kesim yaptığınızda daha büyük bebekler elde edebilirsiniz.

Yaprakların koyulduğu kabın nasıl olması gerektiği  en çok tartışılan unsurlarından biridir.Hazırladığınız düzeneğin yaprak sapı su kaynağına doğru uzanırken, yaprağı güvenle yukarıda tutmalıdır.Bir çok menekşe yetiştiricisi suyla dolu koyu, uzun boylu maden suyu  şişelerinin bu işlem için oldukça uygun olduğunu belirtmektedirler. Şişenin içindeki karanlık kök gelişimi için iyidir ve yosun oluşumunu engeller. Maden suyu şişenizi, su ile doludurup ve plastik sargı, folyo veya mumlu kâğıda sarabilirsiniz. (çoğunlukla lastik bir bant ile sabitlenir). Kapağın merkezinde bir delik açılır, böylece sap aşağıda suya sokulabilir.

Suyun içine herhangi bir ek madde ya da gübre koyulmamalı,  nispeten saf olmalıdır.Kireçli musluk suyu yerine hazır şişelenmiş suyun kullanılması iyi bir fikir olabilir. Bakteri ya da yosun oluşumuna izin vermemek için ara sıra suyu değiştirmelisiniz. Kalın ve beyaz kökleri gördüğünüzde perlit ve vermikülit karışımlı toprağa ekerek sera ortamına alabilirsiniz.Koyacağınız ortamın oda sıcaklığında ve aydınlık mekanda olması gerekmektedir.

Toprağa ekerek köklendirme;

Toprak yönteminde, yapraklar doğrudan saksı ortamına yerleştirilir ve bebekler ayrılana kadar orada kalması sağlanır. Daha az çaba gerektirir. Suda köklendirme yönteminde taze yapraklar kullanılmalı ve 45 derecelik  açılı kesim yapılır, yaprak sapının boyu mümkünse 3 cm den az olmamalıdır.Büyük bir yaprak tercih ediliyorsa yarağın üst kısmı kesilebilir ancak şart değildir.

Yüksek oranda vermikülit ve perlit içeren gevşek saksı toprağınızı küçük bir saksı veya pet bardağa koyarak hazırlayın. Yaprağı toprağa yerleştirirken çok derin, 1,5 cm den daha fazla derine koymayın.Kalem yada bir çubukla 1cm lik delik açıp, yaprağınızı yerleştirin. Kenarlarından hafifçe toprağı ilerterek yaprağınızı yerleştirin ancak asla yaprağın yüzeyinin toprak ile temas etmemesine özen gösterin. Daha sonra, saksınızı açık plastik torba ve pet bardak kullarak , tercih ederseniz bir nefes verip bitkinizi sera ortamına alın. Sıkıca kapatın. Nefesinizde bulunan  karbon dioksit, bitki büyümesi için iyidir.

Seralanmış saksınızı doğrudan güneş ışığından uzakta aydınlık bir yere yerleştirin. Paketin içinde su damlacıkları göründüğü sürece ek sulamaya ihtiyaç duyulmaz.

Menekşenin yapraktan üretiminde köklendirme hormonu çok tercih edilmez.Çünkü yeni kökleri yakma olasılığı yüksektir ve sonuç alınması daha uzun sürebilir. Kullanmak isterseniz, toza batırın ve yaprağın kesik ucuna hafifçe fırçaile sürüp  fırçalayın.

Birkaç ay sonra, yaprağın tabanında yavrulardan oluşan bir yığın görürsünüz. Oluşan yavruları ayırmak mümkün olsa da, genellikle büyümesine izin vermek en iyisidir. Oluşan yavrular ve yaprak karışık görünümlüdür.

Yavruları ayırma işleminde ;

Yavrularınızı ve toprağın tamamını saksının dışına çıkartıp yan yatırarak işleminize başlayın. Yavruları birbirinden ayırmak oldukça zor görünebilir ve cesaret ister.Ancak unutmayın zedelenen kökler daha sonraki büyümelerini engellemeyecektir. Yaprak rozetini belirleyerek kökleri bulabilir ve temiz bir makasla keserek ayırabilirsiniz.

Yavruları ayırma işleminde yapılan iki yaygın hata vardır. Oluşan her yaprağın yeni bir bitki olduğu düşünerek kesilir, halbuki oluşan köklere bakılarak ayrılma işlemi yapılmalıdır. Bu ölümcül bir hatadır. Diğer hata ise , ayrılan bitkileri aynı saksının içinde tutup beraber sulama ve bakım yapmaya çalışmaktır.Yeni oluşan yavrular birbirleri ile rekabet halindedir. Aynı ortamda tutulduğu sürece biri diğerinden daha az beslenecek ve hastalık durumu oluşur ise iki bitki de kaybedilecektir.Yavruları ayırma işleminde de mutlaka küçük saksılar kullanmalı ( ya da tercihen pet bardaklar),ve ayırma işleminin stresini azaltmak içinde sera ortamına alınmalıdır.Seradan çıkarttığınızda artık gübre kullanabilir ve gelişimini gözlemleyebilirsiniz.Yavru bitkilerden yetişkin bitkiler oluşması için gerekli süre yaklaşık 6 aydır.